مناسک اربعین
پیش نویس مطلب ( ما را از نظرات خود محروم نفرمایید)
عبارت مناسک اربعین آدم را یاد مناسک حج می اندازد قبل از پرداختن به مناسک اربعین خوب است که کمی در عبارت مناسک حج دقیق شویم. مناسک جمع منسک به کسر سین و فتح آن است که در معنای برنامه و سبک رفتارهای خداجویانه مانند نماز و روزه و صدقه و مانند آن به کار می رود و در اصل به سبک رفتاری خاص گرفته شده از الگو گفته می شود. حضرت ابراهیم علیه السلام می فرماید : ان صلاتی و نسکی و محیای و مماتی لله رب العالمین...یعنی جهت گیری و الگوگیری و سبک رفتاری و راه و رسم زندگی و زنده شدن و مردن من همه از آن خدای متعال و برای اوست.... در اصل، مناسک محدود به حج نیست و آداب مسلمانی در واقع همان مناسک مسلمانی است. بگذریم برگردیم به بخش دوم عبارت مناسک حج یعنی واژه ی حج. حج که با محاجه و احتجاج و حجت هم ریشه است به نظر می رسد اسم آلت به معنی محجوج به باشد یعنی چیزی که به آن احتجاج می شود اگر چه لغویون آن را به معنی قصد کردن گرفته اند. در کجا به آن احتجاج می شود؟ احتمالا در قیامت. چگونه به آن احتجاج می شود؟ از بسیاری روایات بر می آید که مهترین دستور دینی تبعیت از ولی و اطاعت او یا همان اصل ولایت است و اگر این اصل در انسان ظاهر باشد و مسلمان پا به رکاب و در خدمت و اختیار ولی زمانش باشد سایر کوتاهی های او بخشودنی است. در قرآن کریم آمده است: الَّذینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ إِلاَّ اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّکَ واسِعُ الْمَغْفِرَة که در برخی روایات اکبر کبائر خروج از ولایت ائمه ی هدی خوانده شده است. روی عن علی علیه السلام: وَ اللَّهِ لَقَدِ ارْتَدَّ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ أَقْوَامٌ، ارْتَدُّوا عَلَى الْأَعْقَابِ وَ غَالَتْهُمُ السُّبُلُ، وَ اتَّکَلُوا عَلَى الْوَلَائِجِ وَ هَجَرُوا السَّبَبَ الَّذِی أُمِرُوا بِمَوَدَّتِهِ، أَصَابُوا بِالْأَمْرِ غَیْرَ أَهْلِهِ، وَ نَقَلُوا الْبِنَاءَ مِنْ غُرُوسِ أَسَاسِهِ، وَ بَنَوْهُ فى غَیْرِ مَوْضِعِهِ .فَتِلْکَ لَعَمْرِی، أَکْبَرُ الْکَبَائِرِ، فَتَحُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ بَابَ الْبَلَاءِ، وَ أَغْلَقُوا بَابَ الْعَافِیَةِ، وَ تَرَکُوا الرَّخَاءَ، وَ اخْتَارُوا الْبَلَاءَ، فَصَارُوا فِی غَمْرَةٍ تَغْشَى أَبْصَارَ النَّاظِرِین. لذا اگر کسی ولایت و اطاعت و پا به رکابی او در راه ولی الهی زمانش مستحکم باشد می تواند به این آیه ی شریفه و این پا به رکابی فردای قیامت احتجاج نماید شاید از همین باب حج را حج گفته اند که انسان در محضر و فناء ولی الهی و امام زمانش که امیر الحاج لقب دارد حلول می کند و گردن به اطاعت و ولایت او در زمان و مکان خاص می سپارد. البته باید دقت داشت احتمالا بنابر برخی روایات نقل شده و دلایل عقلی و قرآنی هر سال حج خود را دارد : إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَرَضَ الْحَجَّ عَلَى أَهْلِ الْجِدَةِ فِی کُلِّ عَام. همان گونه که شیخ صدوق اعلی الله مقامه الشریف نیز فتوایشان همین بوده است.
برگردیم به مناسک اربعین خودمان. زیارت اربعین نیز که از نشانه های شیعه در روایات معرفی شده است اگر به صورت کامل و با معرفت انجام شود قابلیت احتجاج بر شیعه بودن و پا به رکاب بودن در کنار لشگر امام زمان ارواحنا فداه را در روز قیامت خواهد داشت و انسان فردای قیامت می تواند احتجاج کند که برای جان فشانی در راه امام زمان ارواحنا فداه و اطاعت از حضرتش در موعد مقرر در مکان مقرر که خود حضرات ائمه به ما یاد داده اند حاضر بوده است...یک نکته جا ماند: مناسک حج از الگوی حج یعنی حضرت ابراهیم نبی علی نبینا و آله و علیه السلام گرفته شده است یعنی در ازای قربانی او ما هم باید قربانی کنیم و در ازای سعی صفا و مروه ی همسر او ما هم باید سعی کنیم و در ازای صلات او ما هم باید در مقام او صلات داشته باشیم و در ازای رمی شیطانش ما هم باید رمی جمرات داشته باشیم و امثال آن... در مورد مناسک اربعن هم باید انسان سعی نماید خود را بیش از هر چیز به الگوی اربعین یعنی حضرت سیدالشهدا ارواحنا فداه شبیه نماید . که در ادامه برخی از این مناسک تقدیم می گردد.
منسک اول :
انقطاع از خلق الله به سوی انجام تکلیف و جان فشانی برای خدا
حضرت اباعبدالله علیه السلام بعد از درخواستهای مکرر از شهرها و روستاها و اشخاص برای همراهی با ایشان در این قیام و نا امیدی از همه ی امت، لله و فی الله به سوی کربلا روانه شدند شایسته است زائر اربعین نیز از جمیع تعلقات و وابستگی ها دل بکند و فقط برای خدا و به امید او و برای جان فشانی در راه او عازم سفر اربعین شود.
منسک دوم :
همراه بردن هر آنچه می تواند او را از انجام وظیفه باز دارد.
یکی از عللی که در سرّ بردن اهل بیت علیهم السلام به سوی کربلا بیان شده است این است که اگر حضرت خانواده ی خود را در این مسیر با خود همراه نمی فرمودند ممکن بود عوامل نظام ظالمانه یزیدی با گروگان گیری و تهدید به قتل و ایجاد مشکلاتی اینگونه حضرت را مجبور به بازگشت به مدینه نمایند و ایشان از هدف مقدس و تکلیف خویش باز بمانند لذا خوب است انسان در این مسیر به گونه ای عازم شود که هیچ اهرم فشاری برای بازگرداندن او از انجام تکلیف باقی نماند و اگر در اربعین حضرت حجت ارواحنا فداه او را در لشکر خود جای دادند استقبال نموده و معذور به وجوب فوری ادای دین و ان بیوتنا عوره و امثالهم نباشد. یکی از عللی که اهل کوفه از همراهی حضرت مسلم بازگشتند همین دلبستگی ها و تعلقات بود.
منسک سوم :
یادآوری عطش و گرسنگی اصحاب و یاران و کاروان حسینی با تحمل عطش و گرسنگی در طول مسیر....
منسک چهارم :
آمادگی جهاد در راه خدا و دادن خون خود در مسیر اسلام و قرآن و اهل بیت علیهم السلام
منسک پنجم :
مناسک بعدی را شما خود می توانید با مطالعه ی وقایع کربلا و کاروان حسینی استخراج بفرمایید و با رعایت عقل و شرع با انجام آنها به حضرت تشبه داشته باشید.
والسلام دوم صفر سال 1439
کسی نزد امام صادق(علیه السلام) آمد و گفت: «وقتی که ما خارج می‌شویم تا به زیارت جدّ شما امام حسین(علیه السلام) برویم، آیا ما در حجّ به سر می‌بریم؟ آیا این کاری که انجام می‌دهیم، شبیه کاری است که برای حجّ انجام می‌دهیم؟ حضرت فرمود: بله؛
قُلْتُ لَهُ إِذَا خَرَجْنَا إِلَى أَبِیکَ أَ فَکُنَّا فِی حَجٍّ قَالَ بَلَى»
گفت: «آیا بر ما لازم است، هر چیزی که بر حاجی لازم است؟ حضرت پرسیدند: دربارۀ چه مسائلی؟ گفت: از آن اموری که-عموماً- بر حاجی لازم است که رعایت کند؛
قُلْتُ فَیَلْزَمُنَا مَا یَلْزَمُ الْحَاجَّ قَالَ مِنْ مَا ذَا قُلْتُ مِن الْأَشْیَاءِ الَّتِی یَلْزَمُ الْحَاجَّ»
حضرت فرمودند: بله همین‌طور است و بعد هم مواردش را برشمردند و فرمودند: «خوب همراهی کردن و مهربان بودن با همراهان بر تو لازم است. همچنین بر تو لازم است که حرف نزنی مگر حرفِ خوب و لازم. بر تو لازم است که ذکر خدا را زیاد بگویی، بر تو لازم است که لباست خوب و پاکیزه باشد. بر تو لازم است، نماز زیاد بخوانی و درود و صلوات بفرستی. و بر تو لازم است که چشمت را ببندی و اگر کسی حاجتی داشت، حاجتش را برآورده کنی و با برادران دینی خودت مواسات داشته باشی؛
قَالَ یَلْزَمُکَ حُسْنُ الصَّحَابَةِ لِمَنْ یَصْحَبُکَ وَ یَلْزَمُکَ قِلَّةُ الْکَلَامِ إِلَّا بِخَیْرٍ وَ یَلْزَمُکَ کَثْرَةُ ذِکْرِ اللَّهِ وَ یَلْزَمُکَ نَظَافَةُ الثِّیَابِ وَ یَلْزَمُکَ الْغُسْلُ قَبْلَ أَنْ تَأْتِیَ الْحَائِرَ وَ یَلْزَمُکَ الْخُشُوعُ وَ کَثْرَةُ الصَّلَاةِ وَ الصَّلَاةُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ یَلْزَمُکَ التَّوْقِیرُ لِأَخْذِ مَا لَیْسَ لَکَ وَ یَلْزَمُکَ أَنْ تَغُضَّ بَصَرَکَ وَ یَلْزَمُکَ أَنْ تَعُودَ إِلَى أَهْلِ الْحَاجَةِ مِنْ إِخْوَانِکَ إِذَا رَأَیْتَ مُنْقَطِعاً وَ الْمُوَاسَاةُ»(کامل‌الزیارات/131)
خوش به سعادت کسانی که در این مسیر، به خدمت کردن به زائرین اباعبدالله الحسین(علیه السلام) می‌پردازند.🌴🌹🌴
متن روایت:
عنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: حَقٌّ عَلَى الْغَنِیِّ أَنْ یَأْتِیَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی السَّنَةِ مَرَّتَیْنِ وَ حَقٌّ عَلَى الْفَقِیرِ أَنْ یَأْتِیَهُ فِی السَّنَةِ مَرَّةً.
ترجمه:
امام صادق(علیه السلام): بر ثروتمند لازم است که سالی دو بار به زیارت حسین(علیه السلام) برود و بر فقیر سالی یک بار.
منبع:
کامل الزیارات، ص۲۹۳🌷🌴🌷
