سنگر مجازی جنگ نرم و دفاع از اعتقادات شهید عبدالله خسروی لرستان

شکر خدا برادران مجاهد قرارگاه سایبری سفیران نور، مصاحبه ای با حجت الاسلام و المسلمین تیموری در رابطه با «اعتکاف» ترتیب داده اند که تقدیم شما می گردد.

اعتکاف، تجربه کردن پاسبانی حَرمِ دل در انظار عمومی است .
مصاحبه ای با پژوهشگر و خطیب توانا حجت الاسلام و المسلمین تیموری
قرارگاه سایبری سفیران نور:
حاج آقا تیموری از چهره ای علمی وفرهنگی استان لرستان است که در کارنامه علمی خود بیش از ۴۰ تألیف در حوزه ادبیات بومی ، دفاع مقدس و علوم حوزوی دارد . منبر و جلسات مملو از جمعیت ایشان حاکی از موفقیت وی در این عرصه دارد .مصاحبه ای که تقدیم می شود حاصل ساعتی است که مصدع اوقات ایشان شده ایم تا با گفتگویی دوستانه در آستانه مراسم معنوی اعتکاف ره توشه ای از سخنان حاج آقای تیموری تقدیم خوانندگان گرامی نماییم.

حاج آقا لطف کنید از معنای اعتکاف و جایگاه قرآنی آن صحبت کنید ؟
اعتکاف مثل هر واژه ی دیگری یک معنای لغوی دارد ویک معنای اصطلاحی ،اعتکاف در لغت از ریشه ی « عَکَفَ» به معنای بازداشتن ، مراقبت کردن و منع نمودن است. و در اصطلاح شرع به ماندن در مسجد طبق شرائط و آداب خاص به قصد عبادت و قربت.. . حال دقت در هر یک از این معانی که در تعریف اعتکاف بیان شد نشانگر اهمیت پرداختن به خود و مواظبت از نفس است که از طریق الهی خارج نشود ..در کتاب آسمانی ؛ قرآن مجید این واژه «عکف» ومشتقات آن در ۷سوره و ۹ آیه ذکر شده است . که خود این توجه قرآنی می توان دلیل اهمیت موضوع باشد..این آیات به صورت مکی و مدنی همراه با نشان دادن اعتکاف در ادیان دیگر می باشد.
حاج آقا در ادیان گذشته قبل از اسلام اعتکاف وجود داشته است ؟
بله ؛ اما شیوه ی و آداب و ویژگی های اعتکاف در امت های قبلی بیان نشده بلکه آنچه مسلّم است در اسلام که خاتم ادیان است به صورت کامل تحقق و تکامل یافته است . با مراجعه به قرآن مثل سوره بقره آیه ۱۲۵ از اعتکاف حضرت ابراهیم و اسماعیل سخن به میان آورده و همچنین آیه ۱۶ سوره مریم از حضرت مریم و آیه ۵۱ سوره بقره و در سوره مبارکه طه از اعتکاف حضرت موسی (ع) به صورت کنایه نیز اشاره کرده است .درباره حضرت سلیمان و بعضی دیگر از پیامبران (ع) نیز روایاتی وارد شده است ؛ مثلا درباره حضرت سلیمان روایت شده که در بیت المقدس مقدار یک سال یا دو سال ، یک ماه کمتر و بیشتر معتکف بوده است..
اسلام که با رهبانیت و گوشه نشینی مخالف است پس چرا اعتکاف را توصیه کرده است ؟ شیوه اسلام در تربیت افراد مبتنی بر ارتباط با خود ، خدا و اجتماع است. فلسفه ی این مثلث ارتباطی جهت تهذیب ، همیاری و تعاون می باشدکه فقدان هریک از این ارتباطات سستی درون مایه قوی فرد و اجتماع مسلمین را در پی خواهد داشت . لذا در روایت از امام صادق (ع) آمده است : « مراجعه مؤمن به مؤمن برای رفع نیاز ، رحمتی است که خداوند متعال برایش فرستاده است» به همین دلیل آن خلوت گزینی و گوشه نشینی که دست از دنیا بریدن و به وظائف فردی ، خانوادگی و اجتماعی توجه نداشتن مورد نکوهش اسلام قرار گرفته است و از آن به زهد منفی می توان تعبیر کرد . زهد و گوشه نشینی که سربار و کَل بر افراد شدن باشد قبیح و مذموم است و نمونه های برخورد با این شیوه از گوشه نشینی را می توان به وفور در سیره حضرات معصومین (ع) دید بلکه اعتکاف در مکتب اهل بیت (ع) اگر توأم با خدمت به خلق باشد اعتکاف و عبادت است تا آنجا که پیامبر مکرم (ص) می فرماید :«کسی که یک روز به برادر خویش کمک کند، از اعتکاف یک ماه بهتر است».. . ودر روایتی دیگر آمده است پیامبر اکرم (ص) به مردی که خواست برای عبادت به کوه برود فرمود: « اگر فردی از شما در نقطه ای از جهان اسلام ، آنچه را که برایش ناگوار است تحمل کند، بهتر است از اینکه چهل سال در خلوت و تنهایی به عبادت بپردازد ».. دقت در این گونه روایات نشان دهنده ی تفاوت ماهوی بین رهبانیت و اعتکاف است . رهبانیت دوری از جمع و بی خبر از احوال همنوعان است اما معتکفین در حین اعتکاف در میان جمع توجه به گرفتاری و خدمت به خلق را عبادت می دانند . همانطور که در حالات امام مجتبی (ع) نقل شده است که در حین اعتکاف جهت کمک به یک فردگرفتار اعتکاف را رها کرد زمانی که مورد سئوال و اعتراض واقع شده فرمود: پیامبر (ص) فرموده است : کسی برای برآورده شدن حاجت برادر مسلمانش تلاش کند، گویا ۹ هزار سال روزها را روزه گرفته و شب ها را به عبادت پرداخته است .. . دوری از معارف اهل بیت (ع) سبب ایجاد اینگونه سئوالات می شود . از باب نمونه توجه به روایات ذیل به خوبی می تواند بیانگر تفاوت در گوشه نشینی راهبانه و اعتکاف عالمانه باشد .
۱ . نزد رسول خدا (ص) نام فردی به خوبی برده شد. گفتند : ای رسول خدا، در سفر حج با ما بود ، هرگاه فرود می آمدیم دائماً « لااله الا الله » می گفت ، تا مجدداً حرکت کنیم . وقتی حرکت می کردیم دائماً ذکر خدا داشت تا فرود آییم . پیامبر (ص) فرمود: پس چه کسی به شترش علف می داد ، و برایش غذا فراهم می کرد؟ گفتند : همه ما پیامبر(ص) فرمود: همه شما از او بهترید!..
۲٫ روزی به امام صادق (ع) عرض کردند : فلانی در خانه مشغول عبادت است ، فرمود : پس قوت و غذایش از کجا می آید ؟ گفتند : یکی از برادرانش ، فرمود: آن که غذایش را می دهد ، از او عابد تر است.. .

حجت الاسلام رمضان تیموری در محفل خاطره گویی دفاع مقدس

اگر امکان دارد چند روایت در اهمیت اعتکاف بیان بفرماید؟
تقریباً تمام منابع روایی شیعه و سنی از پرداختن به عظمت و ثواب و اثرات اعتکاف غفلت نکرده اند از باب نمونه توجه به این دو روایت می توانیم پی به اهمیت اعتکاف ببریم: « من اعتکف ایماناً و احتساباً غفرله ما تقدم مِن ذنبه»… هر کس با ایمان و اعتقاد و معتکف شود خداوند گناهان گذشته اش می آمرزد..« المعتکف یعکف الذنوب و یجری له من الاجر کاجر عامل الحسنات کلها » معتکف همچون کسی است که همه کار های پسندیده را انجام داده باشد ..
حاج آقا از ویژگی های اعتکاف بفرمایید؟
با نگاه و بررسی شرائط اعتکاف و ویژگی های آن که در کمتر عبادتی دیده می شود به خوبی می توان فهمید لازمه ی این عبادت توجه به نکات فراوانی لازم است که هر یک دارای جنبه های اثر بخشی ، ثواب و جایگاه خاصی می تواند باشند که در ضمن اعتکاف تحقق پیدا می کنند.
۱٫ اخلاص : در روایت آمده « من اعتکف ایماناً و احتساباً..»
۲٫ در مسجد بودن: « لایصلح الاعتکاف الا فی المسجد الحرام و مسجد الرسول و مسجد جماعه
۳٫ با روزه بودن: « لا المعتکف الا بصوم » صِف روزه دار بودن در ماه رجب ، ایام البیض به فرموده امام صادق ( ع) هر روز آن ثواب یکسال عبادت و ایمنی از جهنم را دارد…
۴٫ با جماعت بودن:« البرکه مع الجماعه»
۵٫ حضور در مسجد :« یلزم المعتکف المسجد »
۶٫ همراهی ذکر: « یلزم المعتکف ذکر الله و التلاوه »..
۷٫ تلاوت قرآن:« یلزم المعتکف التلاوه »
۸٫ استفاده از موعظه عالمان
۹٫ توجه و مراقبت از نفس
۱۰٫ دل در گرو نیاش داشتن :« لایهلک مع الدعا احد» کسی با دعا از بین نمی رود…
۱۱٫ ترک محرمات :« پیامبر (ص) می فرماید: اگر معتکف از گناهان دوری کند ،پاداش همه حسنات نصیب او خواهد شد.».. .
۱۲٫ ترک معاملات دنیوی :« امام سجاد (ع) می فرماید: ان المعتکف لایبیع و لایشتری » معتکف نه می خرد و نه می فروشد.. .
۱۳٫ آشنا شدن با معتکفین و دوستان جدید اهل بندگی خدا
۱۴٫ یاد گیری معارف و احکام الهی :« شخصی به امام صادق (ع) عرض کرد : مردی ولایت شما را شناخته و بدان معترف است ؛ ولی همواره در خانه نشسته و با برادران دینی اش مأنوس نیست . امام (ع) فرمود : پس چگونه احکام و معارف دینی خود را می آموزد ؟!»..

چه توصیه ی انضباطی به معتکفین دارید؟
ذکر این دو روایت گمان می کنم برای عموم معتکفین کفایت می کند .هر چند معتقدم باید نسل نوپا و جوان که برای اولین بار به این مراسم معنوی پا گذاشته اند را نباید با تندی و تشَر وادار به عمل کرد آنها ناخودگاه متوجه جایگاه معنوی اعتکاف خواهند شد و این امر به تجربه ثابت شده است . اما آن دو روایت :
روایت اول: سر و صدا نکردن
پیامبر اکرم (ص ) هنگام اعتکاف متوجه سر و صدای بعضی از معتکفین شد لذا فرمود:« الا ان کلکم یناجی به فلا یوذ بعضکم بعضاً و لا یرفعن بعضکم علی بعض فی القرائه..» همگی شما ها با خدا در حال راز و نیاز هستید بعضی از شما بعضی دیگر را آزار ندهید و هنگام قرائت صدای خود را بلند نکنید..
روایت دوم : حرمت مسجد را نگه داشتن
مسجد خانه خداست و مکان مقدسی است عده ای از معتکفین دیده می شود با پوشش های نامناسب و حرکاتی که شایسته ی خانه ی خدا نیست سبب فراهم آوردن ناراحتی عده ای از معتکفین می شوند این عمل ضمن بی حرمتی به خانه ی خدا آزار مسلمانان را در پی دارد اگر از روی عمد باشد عمل مستحبی اعتکاف را زیر سئوال می برد . در روایت داریم :« ملعونٌ ملعونٌ مَن لَم یُوقر المسجد ..» از رحمت خدا به دور است کسی که احترام مسجد را نگه ندارد .
حاج آقا از خوبی های اعتکاف بیشتر برایمان بفرمایید؟
اولیاء الهی در دنیا همیشه معتکفند چون دنیا مسجد خوبان خداست . و همین اعتکاف و پاسبانی از حرم دل و حریم قلب سبب شده حرف ها و کلمات آنها اثر گذار باشد .حالا اگر ما در سال چند روز را معتکف می شویم بهانه ای برای درک بهتر حالات معنوی و گذری بر سلوک اولیاء خدا ست تا به مرور زمان در سلک دوستان حضرت حق و محبان او قرار بگیریم.لذا می گویم اعتکاف ذرّه ای اندک از عبادت های عمومی اسلام برای رشد معنویت همگانی می باشد . عبادتی که برای اصلاح عموم در درون اجتماع طراحی شده است نتیجه و لطافت زود هنگامی در پی دارد .شاید کمتر عبادتی درای این ویژگی در رسیدن به توفیقات بتوان پیدا کرد .اگر معتکفین عزیز در این چند روز به جنبه های نفس و خسران هایی که در حق او روا داشته ایم بیشتر دقت و ملاحظه کنند صید های معنوی بیشتری به دست خواهند آورد . و لذت تقرب خاصی را خواهند چشید به گونه ای که در روز پایانی اعتکاف اشک عده ای برای تمام شدن این لحظات معنوی سرازیر خواهد شد . امام صادق (ع) می فرماید : در تورات خطاب به فرزندان آدم (ع) آمده است که :« یا بن آدم تفرغ لعبادتی املاء قلبک غنی و لاآکلک الی طلبک ..».. ای فرزند آدم برای انجام عبادت من فراغتی به وجود بیاور تا من دل تو را از بی نیازی سرشار کنم و بدون اینکه طلب کنی ، حاجتت را بر آورده کنم ..
این سر در گریبان تفکر فروبردن و دغدغه های زودگذر مادی نداشتن صیقل و جلاّ دادن نفس از مکائد شیطانی را در پی دارد.
هیچ گنج بی دد و بی دام نیست
جز به خلوتگاه حق دل آرام نیست
و این خطاب قرآنی به همه ی اهل استعداد و کمال است .« یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ عَلَیْکُمْ أَنفُسَکُمْ » هر چه بیشتر تلاش شود برای مهار نفس شیطانی ذوق و درک کمالات ناگفته و نا شنیده بیشتر خواهد شد و اعتکاف این فرصت را مهیا می کند .
چه اعمال واذکاری را برای معتکفین توصیه می فرمایید؟
آنچه که در قرآن و از حضرات معصومین (ع) و علماء ربانی که به صورت میراث مکتوب به ما رسیده است بهترین ره توشه برای اهل دعا و مناجات می تواند باشد .از مرحوم آیت الله العظمی سید عزالدین زنجانی که به تازگی چهره در نقاب خاک کشیده اند سئوال می کنند چه ذکری را توصیه می کنید ؟ ایشان در جواب می فرمایند: «مهم ترین و برترین ذکر ذکری است که خود خداوند و ملائکه اش بر آن ذکر مواظبت و مداومت دارند: « ان الله و ملائکته یصلون علی النبی یا ایها الذین امنوا صلوا علیه و سلموا تسلیما» ، بهتر است در روز جمعه اقلا هزار مرتبه و در دیگر روزها هر قدر که می توانید به نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم صلوات بفرستید.» اما در جواب سئوال شما عرض می کنم در کتاب گرانقدر « المراقبات» مرحوم آیت الله میرزا جواد آقای ملکی تبریزی رحمه الله علیه در ضمن اعمال ماه رجب اعمال و اذکاری را نقل نموده که بسیار مفید و اثر گذار است چند ذکر و دعا ی توصیه شده ایشان را عرض می کنم .که مربوط به ماه رجب است و خوب است معتکفین عزیز از آن غفلت نفرمایند .
۱٫ در تمام ماه رجب هزار بار این ذکر گفته شود : « اَستغفِرُ اللهَ ذالجلال و الاِکرام مِن جمیع الذنوبِ و الآثام..» شیخ صدوق علیه رحمه روایت می کند : هرکس این ذکر را بگوید خداوند می فرماید : اگر لغزشها ی تو را نبخشم ، خدای شما نیستم .
۲٫ هر کس در همه ماه رجب ۱۰۰۰ مرتبه سوره توحید را بخواند که ثواب آن در قیامت عمل هزار پیامبر و هزار فرشته را با خود همراه کرده است .
۳٫ هرکس در ماه رجب ۱۰۰۰ بار تسبیح خدا کند در روایت آمده خداوند هزار عمل نیک برایش می نویسد .
به همین چند ذکر اکتفاء می کنم کسی که خواهان اعمال و اذکار بیشتر است می تواند به کتاب المراقبات مراجعه کند . اما توصیه شخصی حقیر قرائت زیارت عاشورا در این چند روز اعتکاف و توجه به مناجات خمس عشر سید الساجدین (ع) می باشد .
آیا دلیلی برای حضور بانوان در اعتکاف در کتب روایی وجود دارد؟
بله ، مرحوم صاحب جواهر که فقه تشیع مدیون زحمات طاقت فرسای ایشان است در کتاب گرانقدر و بی بدیل اش می فرماید :« حضور در اعتکاف برای زنان و مردان مساوی است و در این مسئله میان علماء شیعه اختلافی نیست … و در سیره حضرت رسول (ص) هم نقل شده که زنان پیامبر (ص) همراه با پیامبر (ص) در مسجد معتکف می شده اند..
حاج آقا چه راه ها و شیوه هایی را برای آشنایی و جذب نسل جوان به مراسم اعتکاف پیشنهاد می کنید؟
گام اول : آشنا سازی رسانه ای لازم است به قول معروف « عصر ، عصر ارتباطات است و دوران ، دوران حاکمیت رسانه های مدرن بر ذهن ، فکر و اندیشه مخاطبان » ما نیز مانند سایر امور مورد توجه از شگرده های رسانه ای کمال استفاده را جهت آگاهی بخشی به نسل جوان جامعه پیرامون اعتکاف ارائه کنیم .
گام دوم : در طی سال از اساتید مبرّز و کارکشته در نهاد های آموزشی جهت تربیت و تعلیم آموزه های معنوی و اخلاقی نهایت استفاده را بکنیم . اینکه در آستانه اعتکاف و یا هر امر نیک و خیر دیگری در دقیقه ی ۹۰ به فکر چاره بیفتیم سبب مهمی در بروز چالش ها و ناهنجاری ها ی عدیده خواهد شد .
در گام سوم ایجاد فضای مناسب جهت برپایی محافل معنوی که دغدغه های جنبی در آن راه نداشته باشد . دغدغه هایی مانند : دوری مسافت ، غذا ، استحمام و سایل گرمایشی و سرمایشی که شوق حضور را از عده ای به آسانی می گیرد .
نقش اعتکاف در مقابله با دسیسه های دشمن را چقدر مؤثر می دانید ؟
پاک سازی درون از رذائل اخلاقی و آراسته شدن به فضائل اخلاقی مقدمه اصلی حرکت انبیاء و اولیاء الهی برای ساختن جامعه ی مبتنی بر سلامت است و جامعه ی ایمانیِ سالم اصلی ترین رکن دفاع و مقابله که همان سلامت نفس است اگر داشته باشد دیگر دشمن بیرونی نمی تواند آسیبی وارد نماید سقوط و انحطاط تمدنها و حکومت ها ریشه در خودکامگی نفس شیطانی داشته است. لذا مراسم های معنوی مانند احیای شب قدر ، اعتکاف و اموری از این قبیل درون مایه اجتماع را واکسینه می کند و دست توسل و دعا توان روحی را مضاعف می نماید ؛ به قول فروغی بسطامی :
من به دعا کرده ام مدّعیان را هلاک زانکه خواص دعا دفع بلا کردن است
از طرفی قرار نیست ما در زمان اعتکاف چشم و گوش خود بر وقایع اطراف و اتفاقات کشور عزیز مان ببندیم تا بلای خواص بی بصیرت دوباره تکرار شود.بلکه محیط معنوی اعتکاف علاوه بر مناجات، دعا و تضرع به بارگاه باری تعالی باید محیطی جهت استماع اهل نظر و مکانی برای بیداری توسط عالمان درد آشنا به وجود بیاورد .در غیر این صورت تفاوتی با رهبانیت مطرود و مذموم نخواهد داشت .

حاج آقا : ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید .